Mówi się, że morze jest nieprzewidywalne — czy aby na pewno? Czy sternik przed wyruszeniem w rejs może mieć pewność, że warunki pogodowe będą mu sprzyjać? Nie! Ale może mieć dużą wiedzę co do spodziewanych warunków .Jest na to sposób! Prognozy pogody oczywiście – a w nich przewidywana prędkość wiatru, najczęściej w skali Beaforta. Dzięki niej meteorolodzy mogą ocenić siłę wiatru, co jest bardzo pomocne w planowaniu żeglugi. Sprawdź, co to skala Beauforta, poznaj jej krótką historię i zobacz, czym objawiają się konkretne stopnie tej skali.
Spis treści
Prędkość wiatru na podstawie obserwacji powierzchni morza
Do oceny prędkości wiatru zwykle stosuje się skalę Beauforta. Skala Beauforta, a dokładnie skala siły wiatru Beauforta, to typologia wiatru, którą ocenia się według kilku czynników, czyli:
- wygląd powierzchni morza (wygląd fal),
- ruch drzew i innych przedmiotów na lądzie,
- szkody wywołane przez wiatr.
Skala Beauforta wyróżnia 13 stopni — od 0 do 12 i jest to skala logarytmiczna. Moc wiatru podaje się w km/h, które często przeliczane są na dobrze znane węzły.
Skala Beauforta — krótka historia
Skalę Beauforta określił irlandzki hydrograf i oficer — Francis Beaufort, już w 1805 roku. Prowadził wiele badań hydrograficznych, a jego kariera w marynarce pozwoliła na zebranie wielu wniosków w praktyce. Swoją przygodę z morzem rozpoczął, mając zaledwie 13 lat. Źródłem jego zainteresowań od zawsze była meteorologia, co doprowadziło do stworzenia uniwersalnej skali wiatru, która stosowana jest do dzisiaj. Początkowo skala Beauforta odnosiła się jedynie do warunków wiatru, które oceniało się na podstawie zachowań żagli. W 1919 roku rozszerzono skalę Beauforta o obserwacje na lądzie.
Siła wiatru w skali Beauforta
0. Cisza (flauta – calm)
- prędkość wiatru: < 1 km/h
- obserwacje morza: morze gładkie – jak lustro
- obserwacje lądu: zupełna cisza
1. Lekki powiew (light air)
- prędkość wiatru: 1-5 km/h
- obserwacje morza: zmarszczki na wodzie
- obserwacje lądu: dym reaguje na powiewy
2. Słaby wiatr (light breeze )
- prędkość wiatru: 6-11 km/h
- obserwacje morza: małe fale
- obserwacje lądu: na lądzie liście zaczynają szeleścić
3. Łagodny wiatr (gentle breeze)
- prędkość wiatru: 12-19 km/h
- obserwacje morza: grzbiety fal mają wygląd szklisty, słychać plusk
- obserwacje lądu: liście i gałązki poruszają się
4. Umiarkowany wiatr (moderate breeze)
- prędkość wiatru: 20-28 km/h
- obserwacje morza: małe fale zaczynają tworzyć pianę
- obserwacje lądu: zaczyna unosić się kurz i większe gałęzie wpadają w ruch
5. Świeży wiatr (fresh breeze)
- prędkość wiatru: 29-38 km/h
- obserwacje morza: fale umiarkowane, gęste białe grzebienie na falach, szum morza przypomina pomruk
- obserwacje lądu: małe drzewa kołyszą się,
6. Silny wiatr (strong breeze)
- prędkość wiatru: 39-49 km/h
- obserwacje morza: wysokie fale, bryzgi i piana na grzbietach
- obserwacje lądu: świst wiatru na przedmiotach
7. Bardzo silny wiatr (near gale)
- prędkość wiatru: 50-61 km/h
- obserwacje morza: wzburzone morze, fale układają się w pasma
- obserwacje lądu: duże drzewa kołyszą się
8. Sztorm (gale)
- prędkość wiatru: 62-74 km/h
- obserwacje morza: duże fale, pasma piany
- obserwacje lądu: gałęzie zaczynają się łamach pod wpływem wiatru
9. Silny sztorm (strong gale)
- prędkość wiatru: 75-88 km/h
- obserwacje morza: bardzo duże fale, gęsta piana
- obserwacje lądu: pojawiają się pierwsze zniszczenia wywołane silnym podmuchem wiatru
10. Bardzo silny sztorm (storm)
- prędkość wiatru: 89-102 km/h
- obserwacje morza: wielkie fale
- obserwacje lądu: drzewa wyrywane przez wiatr
11. Gwałtowny sztorm (violent storm)
- prędkość wiatru: 103-117 km/h
- obserwacje morza: nadzwyczaj wielkie fale
- obserwacje lądu: zniszczenia dachów i budynków
12. Huragan (hurricane)
- prędkość wiatru: >118 km/h
- obserwacje morza: olbrzymie fale i ograniczona widzialność, wiatr zrywa wierzchołki fal
- obserwacje lądu: poważne zniszczenia konstrukcji
W przypadku żeglugi w warunkach sztormowych mówi się, że zależnie od skali Beauforta stosujemy:
- 8-9B ⇒ strategia sztormowania (czyli aktywnej żeglugi w ciężkich warunkach)
- 10B ⇒ strategia przetrwania
- 11-12B ⇒ strategia zwiększająca prawdopodobieństwo przeżycia
Dlatego sztormy powinniśmy spędzać w domu nad książką lub w tawernie w doborowym towarzystwie.
Ciekawostki dotyczące skali Beauforta
1) Skalę Beauforta początkowo wykorzystywano na okrętach floty królewskiej — był to standard w zapisach dzienników.
2) Wiatromierze (inaczej anemometry) to nowoczesne cyfrowe urządzenia, które służą do pomiaru prędkości wiatru. Wyposażone są w różne dodatkowe funkcje i wykazują też siłę wiatru według skali Beauforta.
3) To zimą na Bałtyku występują największe fale sztormowe. Dotychczasowe rekordowe pomiary o tej porze roku wynosiły 12 stopni w skali Beauforta — wtedy średnia prędkość wiatru wynosiła od 100 do nawet 125 km/h.
Inne systemy pomiaru wiatru
- skala Saffira-Simpsona – najmniejszy stopień tej skali odpowiada 12 według skali Beauforta. Służy do klasyfikacji huraganów występujących na Oceanie Spokojnym i Atlantyckim. Składa się z 5 kategorii, z czego najwyższa to wiatr osiągający więcej niż 250 km/h.
- skala Fujity – skala, którą określa się według zaobserwowanych zniszczeń powstałych przez wiatr. Skala Fujty to 12 stopni, ale w praktyce wykorzystuje się jedynie 6 – od 64 km/h do 513 i więcej km/h.